|
Алп Тўнға – туркий халқлар орасида машҳур бўлган афсонавий қаҳрамон ва зот. Унинг номи қадимги туркий ёзувларда, жумладан, "Қутадғу Билиг" асари ва "Шажараи турк" манбаларида зикр этилган. Алп Тўнға ўз замонасида қўрқмас саркарда ва мамлакат ҳимоячиси сифатида танилган. Алишер Навоийнинг "Хамса" асарида ҳам Алп Тўнға ҳақида айрим маълумотлар келтирилган.
Алп Тўнға – туркий халқлар орасида машҳур бўлган афсонавий қаҳрамон ва зот. Унинг номи қадимги туркий ёзувларда, жумладан, "Қутадғу Билиг" асари ва "Шажараи турк" манбаларида зикр этилган. Алп Тўнға ўз замонасида қўрқмас саркарда ва мамлакат ҳимоячиси сифатида танилган. Алишер Навоийнинг "Хамса" асарида ҳам Алп Тўнға ҳақида айрим маълумотлар келтирилган.
Афсоналарда Алп Тўнға Афросиёб номи билан ҳам машҳур бўлиб, унинг буюк жангчи ва ҳукмдор сифатидаги мавқеи тасвирланади. "Шаҳнома"да Афросиёб номи билан тилга олинган қаҳрамон ҳам Алп Тўнға билан боғлиқ бўлиб, у Эрон ва Тўрон ўртасидаги қаҳрамонларча курашларда иштирок этади.
Алп Тўнғанинг номи ва қаҳрамонлиги туркий халқларнинг миллий онгида муҳим ўринга эга бўлиб, у миллий ғурур ва қудрат тимсоли сифатида қадрланади. Қайси миллат ва давлат ёзувларида бўлмасин, Алп Тўнға ҳақидаги ривоятлар туркий халқларнинг тарихий хотирасида муҳим ўрин тутади.
Самарқандни ким қургани ҳақида аниқ маълумот йўқ, чунки у қадимги шаҳарлардан бири бўлиб, бир неча минг йиллик тарихга эга. Самарқанднинг ташкил топган санаси аниқ эмас, аммо археологик тадқиқотлар шаҳар тарихини камида 2700 йил аввалга олиб боради. Бу унинг Марказий Осиёдаги энг қадимий шаҳарлардан бири эканини кўрсатади.
Афсоналарга кўра, Самарқандни афсонавий қаҳрамон Кейковус ёки Афросиёб (Алп Тўнға номи билан ҳам машҳур) қурган деб ҳисобланади. Айниқса, Афросиёб номи Самарқанд тарихида чуқур ўрин олган: шаҳарнинг энг қадимий қисми бугунги кунда Афросиёб тепалиги номи билан аталади.
Ҳақиқий тарихий манбаларга кўра, Самарқанд қадимги Сўғдиёна (Согдиана) давлатида муҳим аҳамиятга эга бўлган. Унинг энг биринчи аҳолиси сўғдийлар бўлиб, уларнинг маданияти ва тижорат йўллари Самарқанднинг ўсишига катта таъсир кўрсатган.
Самарқанд Александр Македонский (Искандар Мақдуний) томонидан милоддан аввалги 329 йилда забт этилган, ва шу даврдан бошлаб шаҳар турли маданиятлар таъсирида ривожланган. Кейинчалик у Туркий, Эрон, Араб ва Мўғул сулолалари ҳукмронлиги остида бўлган, аммо ҳар доим муҳим савдо, маданият ва илм маркази бўлиб келган.
Абу Муслим тайёрлади
|
