Ҳокимият чўққисидаги инсонлар доимо жамоатчиликнинг диққат марказида бўлишган. Улар ўз нуқсонлари ёки фазилатларини халқдан яшира олмаган. Қадимги Римда баъзи ҳукмдорлар буюк ишлари билан машҳур бўлган бўлса, бошқалар қонхўрлиги ва ноҳақликлари билан тарихда ёмон ном қолдиришган.

Калигула

Калигула, ҳақиқий исми Гай Цезарь бўлган Рим императори, ўзининг 29 йиллик қисқа ҳаётида инсониятнинг энг қонхўр ва бузуқ ҳукмдорларидан бири сифатида тарихда қолган. У "Калигула" лақабини болалигида легионерлар оёқ кийимларини кийишни яхши кўргани учун олган.

Унинг ҳукмронлиги зулм ва бузуқлик билан тўлган эди. У яқин қариндошлари билан жинсий алоқада бўлганлиги, одамларни шунчаки қийноққа солишни ёқтирганлиги билан танилган. Масалан, озиқ-овқат нархлари ошиб кетганида, маҳбусларни ёввойи ҳайвонларга ем қилишга буюрган. Калигула ўз қурбонларини ёқиб юбориш, тана қисмларини кесиш ёки бошқа турли қийноқлар билан ўлдиришга буюрарди. Унинг ҳукмронлиги барбод бўлиб, у преториан когортанинг трибуни томонидан ўлдирилди.

Нерон

Нерон Клавдий Цезарь Август Германик исми билан танилган. Болаликдан мусиқа ва шеъриятга иштиёқи бўлган, аммо ҳарбий ишларга қизиқмаган. Нерон ўз онаси Агриппина билан мутлақо ғайритабиий муносабатларда бўлган ва унинг тақдирини ҳал қилган. Поппея исмли хотинининг таъсирида, у ўз онасини ўлдирди ва хотини билан қонли ва бузуқ оргиялар уюштирди.
Нероннинг ҳукмронлиги нафақат бузуқлик билан, балки насронийларни таъқиб қилиш билан ҳам эсда қолган. Унинг ҳукмронлиги таназзулга юз тутган ва у ўзини ўзи ўлдириш билан ҳаётини якунлаган.

Гелиогабал

Марк Аврелий Антонин Гелиогабал номи билан танилган император династиясидаги энг бузуқ шахслардан бири эди. У 14 ёшида император бўлган, аммо унинг шахсий ҳаёти чексиз бузуқлик ва зулм билан тўлган эди. У ўзининг амурий саргузаштлари билан фахрланар ва ўз қаноатлантирувчиларига давлат лавозимларини тақдим этар эди.
Гелиогабалнинг энг қонли ва жирканч ишларидан бири инсон қурбонликларини ўтказиши бўлган. У ўзига ёққан ёш йигитларни қурбон қилиб, уларнинг ички органларини ўрганишни ўзича маросимга айлантирган. Бу унинг обрўсини тубанликка олиб келди, ва натижада халқ сабр-тоқатни йўқотиб, уни ва оиласини ўлдирди. Унинг жасади шаҳар бўйлаб судраб чиқилган ва Тибр дарёсига ташланган.

Хулоса

Бу ҳукмдорлардан бири ҳам ҳокимиятни адолатли бошқариш ва халқ хотирасида яхши ном қолдириш учун ҳаракат қилмаган. Чексиз ҳокимият уларнинг ақлини заифлаштириб, уларнинг бузуқ ва қонхўрликларини ошкор қилди. Улар тарихда фақатгина сабоқ сифатида эслаб қолишади.

Абу Муслим