Парфия империяси (мавжудлик даври: милоддан аввалги 247 йил – милодий 224 йил) энг йирик эронлик давлатлардан бири бўлиб, Аршак I томонидан ташкил этилган. Аршак I Парни қабиласининг етакчиси бўлиб, империяни Эрон шимоли-шарқидаги Парфия ҳудудида ташкил этган. Ушбу ҳудуд аввал Селевкидлар империясининг сатрапияси бўлиб, исён йўли билан мустақилликка эришган.  

Империя ўзининг энг катта кенгайишини Митридат I даврида (милоддан аввалги тахминан 171–132 йиллар) амалга оширди. У Селевкидлардан Мидия ва Месопотамияни тортиб олди. Парфия империясининг қудрати авж палласида ҳозирги Туркиянинг марказий-шарқий ҳудудларидан бошлаб Афғонистон ва Покистоннинг ғарбигача чўзилган. У Ипак йўлида муҳим савдо нуқтаси бўлиб, Рим империяси ва Хитойнинг Ҳань сулоласи ўртасидаги савдо алоқаларини таъминлаган.  

Маданият ва бошқарув
Парфияликлар империяси турли маданий унсурларни ўзига сингдирди. Бу маданиятга форсий, эллинистик ва маҳаллий таъсирлар санъат, меъморлик, дин ва шоҳлик рамзларида ўз аксини топган. Дастлаб эллин маданиятини қабул қилган Аршаклар сулоласи ўзини "шоҳлар шоҳи" деб атаган. Бора-бора улар Эроннинг анъаналарини тиклай бошладилар. Аҳамонийлар марказлашган бошқарув услубидан фарқли равишда, Аршаклар маҳаллий подшоҳларни вассаллар сифатида қабул қилиб, камроқ сатрап тайинлаган. Империя пойтахти Нисадан Ктесифонга (ҳозирги Бағдод яқинида) кўчирилди.  

Урушлар ва таназзул
Парфиянинг дастлабки душманлари Салавкийлар ва скифлар эди. Ғарбга кенгайган сари Арманистон қироллиги ва кейинчалик Рим республикаси билан тўқнашувлар юзага келди. Парфия ва Рим Арманистон устидан назорат учун курашган. Римга қарши асосий жанглардан бири милоддан аввалги 53 йилдаги Карра жанги бўлиб, шунингдек, 40–39 йилларда Левант ҳудудларини эгаллаш кирган.  

Бунда ташқи душманлардан кўра ички фуқаролик урушлари кўпроқ таҳдид туғдирган. Империя 224 йилда Ардашир I томонидан ағдарилди. У Форсда ҳокими сифатида сўнгги Аршак сулоласи ҳукмдори Артабон IVни ағдариб, Сосонийлар империясини ташкил этди.  

Тарихий манбалар ва санъат
Парфия тарихий манбалари Аҳамонийлар ва Сосонийлар давридаги манбаларга нисбатан чекланган. Унинг тарихи асосан юнон, рим ва хитой тарихий манбаларидан маълум. Шунингдек, клинопис лавҳалар, ёзувлар, тангалар ва айрим пергамент ҳужжатлар орқали ҳам маълумотлар олинган. Парфия санъати ҳам уларнинг жамияти ва маданияти ҳақида қимматли маълумотларни беради.

Абу Муслим