| Слободан Милошевич (1941–2006) |
|
Муаллиф:
24.11.2024 12:43 |
 |
 |
 |
|
| 
1991 йилда Югославиянинг парчаланиши жуда шиддатли кечди: урушлар, қирғинлар ва чегараларнинг қайта белгиланиши билан. Сербия президенти Милошевич бу жараёнда фаол иштирок этди. У коррупцияга ботган диктатура ўрнатди, унинг асосий қуроли телевидение эди.
Телевидениеда кеча-кундуз Сербиянинг душманлар билан ўраб олингани ҳақида гапирилар, сербларни "аслий ерларимиз" ва чет элдаги "биродарларимиз"ни ҳимоя қилишга чақирарди.
Аммо реаллик бошқача эди: Сербиянинг кучи на Хорватиядан ер қайтаришга, на ўз таркибидаги Косовони сақлаб қолишга етди (Косовода мусулмонлар аллақачон бошқа миллатларни сиқиб чиқаришган эди).
Натижада Милошевич мағлубиятларга учради, инқилобга юз тутди ва Гаага халқаро трибуналига топширилди.
Абу Муслим |
|
| Саддам Ҳусейн (1937–2006) |
|
Муаллиф:
24.11.2024 12:38 |
|
|
|
|
| 
Ироқ диктатори, 1979–2003 йиллар мобайнида ҳокимиятда бўлган.
Саддам Хусейн мамлакатни қаттиққўллик билан бошқариб, оппозицияни бутунлай йўқ қилган ва 200 мингдан ортиқ курдларни, шу жумладан, кимёвий газлар орқали геноцидга учратган.
Нефт ва урушлар
- 1979 йилда нефть нархларининг кескин ошиши Ҳусейнни иқтисодий имкониятларга ишончи ошди.
- 1980 йилда Эронга қарши уруш бошлади, мақсад нефт конларини эгаллаш эди, аммо бу ҳаракат муваффақиятсизликка учради.
- 1990 йилда Кувейтга бостириб кирди, аммо халқаро ҳамжамият, айниқса, АҚШ ва унинг иттифоқчилари Ҳусейнга қарши чоралар кўрди:
- 1991 йилда биринчи мағлубият.
- 2003 йилда АҚШ ва иттифоқчиларнинг иккинчи босқини.
Ҳокимиятнинг қулаши ва ўлими
2003 йилда Ироққа қарши ҳарбий операция ортидан Ҳусейн ҳокимиятдан ағдарилди, қўлга олинди ва судга топширилди. У инсон ҳуқуқларига қарши жиноятларда айбланиб, суддан кейин осиб ўлдирилди.
Саддам Ҳусейннинг ҳукмронлиги нафақат мамлакат ичидаги репрессиялар, балки халқаро сиёсатдаги хавфли ва муваффақиятсизликларга тўла давр сифатида тарихда қолди.
Абу Муслим |
| Янгиланди ( 24.11.2024 12:40 ) |
|
| Аугусто Пиночет (1915-2006) |
|
Муаллиф:
24.11.2024 12:29 |
|
|
|
|
| 
Чили диктатори ва Франконинг Жанубий Америкадаги аналоги.
1973 йилда Сальвадор Альенде раҳбарлигидаги советларга мойил ҳукуматни ағдарган. Ундан кейин Чилини 15 йил мобайнида ҳарбий диктатор сифатида бошқарган.
- Мухолифатни концлагерларга қамаган ва судсиз жазолаш амалиётини қўллаган. Кўплаб одамлар ҳеч қандай из қолдирмасдан «йўқолиб кетган».
- Пиночетнинг бошқарув даврида инсон ҳуқуқларини поймол қилиш одатий ҳолат бўлган.
Қуллаш ва демократик ўтиш
1988 йилда Чилида "майдон" юз берган — Панамерика шоссесида бир миллион кишилик намойиш. Бу воқеа сайловларга олиб келган ва Пиночет мағлуб бўлган. Шунинг ортидан мамлакат демократияга ўтиш жараёнини бошлаган.
Жиноий иш ва ўлим
2000 йилда Пиночетга қарши қийноқлар, ўлдиришлар ва коррупция бўйича жиноий иш қўзғатилган. Бироқ у судгача етиб бормай, вафот этган.
Унинг мероси ҳанузгача баҳсли бўлиб, айримлар уни Чили иқтисодиётини мустаҳкамлаган деб мақтаса, бошқалар унинг инсон ҳуқуқларига қарши қонунбузарликларини қаттиқ қоралайди.
Абу Муслим |
|
| Франциско Франко (1892–1975) |
|
Муаллиф:
24.11.2024 12:24 |
|
|
|
|
| 
Испания диктатори, 1939 йилдан 1975 йилгача ҳокимиятда.
1930-йиллардаги фуқаролик урушида коммунистларга қарши курашда қаттиққўллик билан ғалаба қозонди (1 миллион киши ўлдирилди). Кейинги 36 йил мобайнида Испанияни бошқарган, эркинлик ва мухолифатни қаттиққўллик билан бостирган.
- Ўз шахсига сиғиниш маданиятини жорий қилди, унинг ҳайкаллари ҳар жойда ўрнатилди.
- Барча маданий ҳаётни католик черковининг назорати остига олди.
- Монархияни тиклади, аммо номинал равишда.
Ташқи сиёсатда Франко нейтралитетни сақлади ва халқаро урушларга аралашмади. 1975 йилда вафот этди ва мавзолейга дафн қилинди. Испанлар ҳозир ҳам унинг жасадини мавзолейдан чиқариш ёки олиб қолиш масаласида ўзаро келишолмаяпти.
Абу Муслим |
|
| Роберт Мугабе (1924–2019) |
|
Муаллиф:
24.11.2024 12:04 |
|
|
|
|
| 
Зимбабве диктатори 1980 йилдан...
Мугабе Зимбабвени (ўша пайтда Родезия) оқ танли озчиликдан олиб, апартеид режими тугаганидан кейин ҳокимиятни қўлга олди. У шахсий амалиёти билан апартеид ҳақидаги салбий фикрларни қайта кўриб чиқишга асос яратди.
- Мамлакат иқтисодиётини буткул вайрон қилди.
- Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг экспорт салоҳиятини йўқ қилди (оқ танлиларга тегишли фермаларни).
- Мамлакат ресурсларини талон-торож қилди.
- Жаҳон инфляция рекордини ўрнатди.
Мугабе ўз қавми шонадан бўлгани учун рақиб қавм матабелега қарши қирин қилади, бунинг натижасида 30 минг киши ҳалок бўлди.
Халқаро майдонда АҚШ, Европа Иттифоқи ва бир жинсли никоҳларга қарши курашишни изчиллик билан давом эттирди. |
|
|
| Иди Амин (1928–2003) |
|
Муаллиф:
24.11.2024 11:56 |
|
|
|
|
| 
Уганда диктатори сифатида 1971–1979 йиллар оралиғида ҳукмронлик қилган. У ўз қавми — каква қабиласига таянадиган зўравон тузум ташкил этган. Унинг ҳокимияти даврида 300 минг киши ўлдирилган, баъзилари ейилган ёки тимсоҳларга озуқа қилинган.
Амин ҳатто мухолифат етакчиларидан бири бўлган Сулейман Ҳуссайннинг бошини кесиб, музлатгичда сақлаган ва уни турли вазиятларда суҳбатдош сифатида ишлатган. Кайфияти ёмон пайтларда бошга пичоқ отган.
У қора ирқчиликни тарғиб қилган. Бир халқаро учрашувда уни тўрт инглиз ташувчи юк кўтариб келган.
1978 йилда Танзанияга қарши уруш бошлади, аммо мағлубиятга учраб, мамлакатдан қочди.
Абу Муслим |
|
| Николае Чаушеску (1918–1989) |
|
Муаллиф:
24.11.2024 11:52 |
|
|
|
|
| 
Руминияда 1965–1989 йиллар давомида ҳукмронлик қилган. Унинг ҳокимияти "Секуритате" (Руминиянинг махсус хизмати)га таянган бўлиб, бу ташкилот бутун мамлакатни қўрқувда сақлаган.
Чаушескунинг пропаганда машинаси уни "Ватан отаси", "Карпатлар деҳоси", "Нур манбаи" деб улуғлаган. Бироқ мамлакатда электр таъминоти билан боғлиқ муаммолар мавжуд бўлиб, ҳар хонага фақат 15 ваттли лампочка қўйишга рухсат берилган. Бу қийинчиликлар ташқи қарзларни муддатидан аввал тўлаш учун қўлланган тежамкорлик режими сабабли юзага келган.
Шу билан бирга, диктаторнинг оиласи шон-шараф ва дабдабада яшаган. 1989 йилги инқилоб натижасида ағдарилган ва аёли билан бирга отиб ўлдирилган.
Абу Муслим |
|
| Пол Пот (1925–1998) |
|
Муаллиф:
24.11.2024 11:45 |
|
|
|
|
| 
Камбоджада коммунистик диктатор, "қизил кхмерлар" етакчиси сифатида танилган. Унинг раҳбарлигига оддийлик ва шаффофлик хос бўлган. Ўз режаларини ошкора баён этиб, мамлакатдаги 5 миллион аҳолидан фақат 1 миллиони социализм қуриш учун етарли эканлигини айтган.
Пол Пот ҳокимиятда 1976–1979 йиллар мобайнида (2,5 йил) турган ва бу даврда тахминан 2,7 миллион одамни ўлдирган. Ўлдириш усуллари жуда содда бўлиб, одатда, мотиқ билан бошга урилган.
1978 йилда Вьетнамга қарши уруш бошлади, лекин мағлубиятга учраб, ҳокимиятдан ағдарилди. Кейинги 20 йилини жунглиларда яширинган ҳолда ўтказган ва ўша ерда ўлиб кетган.
Абу Муслим |
| Янгиланди ( 24.11.2024 11:54 ) |
|
| Мао Цзэдун (1893–1976) |
|
Муаллиф:
24.11.2024 11:12 |
|
|
|
|
| 
Урушдан кейинги коммунистик Хитой асосчиси, маоизм назариясининг бош йўналтирувчиси.
Мао Цзэдун бошқаруви даврида амалга оширилган «Катта сакраш» сиёсати натижасида тахминан 65 миллион киши ҳалок бўлган.
«Катта сакраш» сиёсати ва экологик мувозанат
1958 йилда Мао ташаббуси билан Хитойда қишлоқ хўжалиги зараркунандаларига қарши кураш кампанияси бошланган. Асосий душманлар сифатида товуқлар (воробейлар) эълон қилинган. Улар ҳавода 15 дақиқадан ортиқ дам олмасдан туролмаслигини ҳисобга олган ҳолда, хитойликларга қушларни қўрқитиш ва уларни ерга тушиб ўлишга мажбур қилиш буйруқ қилинган. Статистикага кўра, бир йил ичида тахминан 2 миллиард товуқ йўқ қилинган.
Бир йилдан кейин ҳосил кўтарилган бўлса-да, уни гусеница ва чигирткалар ейишга улгурган. Аввал уларнинг сони товуқлар томонидан назорат қилинар эди. Натижада экологик мувозанат бузилиши «Катта сакраш» сиёсати ва табиий офатлар туфайли келиб чиққан очарчиликни янада кучайтирган. Бунинг оқибатида 20 миллиондан ортиқ киши ҳалок бўлган. Кейинчалик товуқларни чет элдан қайта олиб келишга тўғри келган.
Шахсий одатлари
Мао Цзэдун, ўша даврдаги кўплаб хитойликлар каби, тилни тозалашдан бош тортган. Унинг ўрнига оғзини чой билан чайқаб, чой баргларини чайнаб юрган. У шундай деган: «Тишларни тозалашнинг нима кераги бор? Тигр ҳеч қачон тишларини тозалайдими?»
Мао Цзэдуннинг сиёсати ва шахсий одатлари ҳанузгача муҳокама қилинадиган, баҳсли ва турли ёндашувларга сабаб бўладиган масалалардан бири ҳисобланади.
Абу Муслим |
| Янгиланди ( 24.11.2024 11:54 ) |
|
|
