Урушлараро Полша тарихи 1918-йилда мустақил Полша давлатининг тикланишидан то 1939-йилда Иккинчи жаҳон уруши бошланишида фашистлар Германияси томонидан Ғарбдан Полшага бостириб киришигача бўлган даврни, сўнгра Шарқдан икки ҳафталик Совет Иттифоқини ўз ичига олади. Кейинроқ жаҳон урушлари орасидаги Полша суверенитетининг йигирма йиллик даври Интербеллум деб номланади.

Полша 1918-йил ноябр ойида Австрия-Венгрия, Германия ва Россия империяларининг бир асрдан ортиқ бўлинишидан сўнг қайта тикланди.[1][2][3] Унинг мустақиллиги 1919-йил июндаги Версал шартномаси[4] орқали ғолиб давлатлар томонидан тасдиқланди ва ҳудуднинг катта қисми 1918-йилдан 1921-йилгача бўлган қатор чегара урушларида ғалаба қозонди.[2] Полшанинг чегаралари 1922-йилда белгилаб қўйилган ва 1923-йилда халқаро миқёсда тан олинган.[5][6] Полша сиёсий саҳнаси 1926-йил май ойида Жозеф Пилсудски (1867—1935) ҳокимиятни қўлга киритгунга қадар ва демократия тугагунига қадар демократик, аммо тартибсиз эди. Аграр сиёсати ерларнинг деҳқонларга қайта тақсимланишига олиб келди ва 1921—1939-йилларда мамлакатда сезиларли иқтисодий ўсишга эришилди. Аҳолининг учдан бир қисми озчиликлардан — украинлар, яҳудийлар, беларуслар, литваликлар ва немислар[7]дан иборат эди.

Шаклланиш йиллари (1918—1921)

АҚШ президенти Вудро Вилсон ўзининг "Ўн тўрт банди" да Полша мустақиллигини уруш мақсади қилиб қўйди ва бу мақсад 1918-йил баҳорида иттифоқчилар томонидан маъқулланди. Германияга қўйилган сулҳ шартларининг бир қисми сифатида барча немис кучлари Полша ва бошқа босиб олинган ҳудудларда туришлари керак эди. Уруш тугагач, немислар Пилсудскийни ҳибсга олиб, Варшавага қайтариб юбордилар. 1918-йил 11-ноябрда немислар тузган қўғирчоқ ҳукуматни ўз назоратига олди. Игнаcй Дасзински 6-ноябрдан бошлаб Люблиндаги қисқа муддатли Полша ҳукуматини бошқарган, аммо Пилсудски бу вақтда катта обрўга эга эди. Дасзински ва бошқа Полша раҳбарлари уни армия бошлиғи ва амалда Полша Республикасига айланган давлат раҳбари сифатида тан олдилар.

Чегаралар
Ўша даврдаги кўпчилик Полша раҳбарлари каттароқ Полша давлатини яратишни истарди; Париж тинчлик конференсияси давридаги оптимал режалардан бири: Шарқий Пруссия ва Германиянинг Кöнигсберг шаҳрини Полша билан божхона иттифоқига қўшишни ўз ичига олган эди. Шу билан бирга, собиқ Полша-Литва Ҳамдўстлигининг аниқ чегаралари исталмаган, гарчи Роман Дмоwски томонидан очилиш гамбити сифатида эслатиб ўтилган. Полша ва унинг аҳолиси ўз давлатларини (масалан, Украина, Белоруссия ва Болтиқбўйи: Литва, Латвия, Эстония) яратиш учун курашаётган пайтдан бери бу ернинг катта қисми Россия империяси томонидан назорат қилинган. Полша раҳбарияти халқни 17-аср чегараларига қайтаришни мақсад қилмаган.[8] Полша сиёсатчилари ўртасида Полша бошчилигидаги янги давлат қанча ҳудудни ўз ичига олиши ва у қандай шаклда бўлиши кераклиги ҳақида турлича фикр билдирган. Юзеф Пилсудски демократик, Полша бошчилигидаги мустақил давлатлар федерациясини тузиш тарафдори эди.

Совет Россияси билан уруш

Советлар билан ҳарбий тўқнашув Полшанинг шарқдаги чегараларини белгиловчи омил бўлди. Пилсудски Украинанинг қолган қисми (Киевдаги Полшага дўст ҳукумат бошчилигида у ўрнатишга ёрдам бериши керак эди) ва Литва билан федерация яратишни ва шу тариқа " Интермариум " (полякча: „Миęдзйморзе“, том маънода) деб номланган Марказий ва Шарқий Европа федерациясини ташкил қилишни режалаштирганди. „денгизлар орасидаги ҳудуд“). Россиянинг янги коммунистик ҳукумати раҳбари Ленин Полшани урушдан кейинги уюшмаган Германиянинг ишчилар синфига коммунизм ўтиши учун кўприк сифатида кўрди. Ва бу масала янада мураккаблашди, чунки баъзи баҳсли ҳудудлар 18-асрнинг охирида бўлинганидан бери турли хил иқтисодий ва сиёсий ўзига хосликларни ўзлаштирган, баъзиларида эса этник поляк кўпчилик бўлмаган, биринчи навбатда, уларни поляклар ўзларининг тарихий ҳудудлари деб билишган чунки улар Полшани кўп миллатли давлат сифатида тасаввур қилишган.

1919-йилда бошланган Полша-Совет уруши минтақавий урушларнинг энг муҳими бўлди. Пилсудский биринчи марта 1920-йилда Украинага йирик ҳарбий ҳужумни амалга оширди ва май ойида Полша-Украина қўшинлари Киевга этиб боришди. аммо, бир неча ҳафта ўтгач, Полша ҳужуми Совет қарши ҳужумига дуч келди ва Полша қўшинлари чекинишга мажбур бўлди. Полша Украинадан қувиб чиқарилди.[9] лекин Варшава жангида Пилсудски ажойиб қарши ҳужум уюштирди ва машҳур ғалабага эришди.[10] Ушбу „Вистуладаги мўжиза“ Полша хотирасида рамзий ғалабага айланди. Пилсудски қизил кучларни шарққа суриб, ҳужумни давом эттирди. Охир-оқибат, чарчаган иккала томон 1921-йил бошида Ригада Белоруссия ва Украинанинг баҳсли ҳудудларини ажратувчи тинчлик шартномаси икки жангчи ўртасида имзоланди.[8] Ушбу келишув Антанта билан тузилган халқаро шартномада тан олинган.
Совет тарихшунослигида Полша-Совет уруши „ Оқ қутбларга қарши уруш“ деб ҳам аталган.
Рига келишуви бутун минтақанинг кейинги йиллардаги тақдирига катта таъсир қилди. Украинлар ва беларуслар ўзларининг давлати ёки вилоятисиз қолишди ва баъзи полшаликлар ҳам Совет Иттифоқи чегараларида бўлишди. Фуқароларининг учдан бир қисми этник бўлмаган поляклар бўлган янги ташкил этилган Иккинчи Полша Республикаси бу жараёнда ўзини бегона ҳис қилган мамлакатдаги этник озчиликлар ҳисобидан Полша ўзига хослиги, маданияти ва тилини тарғиб қилиш билан шуғулланган.

Демократиядан авторитар ҳукуматгача

Қайта тузилган Полша кўплаб қийин муаммоларга дуч келди: кенг кўламли уруш зарари, вайрон бўлган иқтисодиёт, миллий озчиликлардан ташкил топган аҳолининг учдан бир қисми, асосан Германия саноат манфаатлари назорати остидаги иқтисод ва уч зонани қайта бирлаштириш зарурати. бўлиниш даврида мажбуран ажратилган. Полшанинг расмий сиёсий ҳаёти 1921-йилда Полшани Франциянинг Учинчи республикаси намунасидаги республика сифатида лойиҳалаштирган конститутсиянинг қабул қилиниши билан бошланди.

Янги ва тажрибасиз ҳукумат жиддий муаммоларга дуч келди; аллақачон ҳукумат амалдорлари орасида корруптсия авж олган эди.[11] Янги давлатда инклюзивлик ҳақида келишмовчиликлар кўп эди. Роман Дмовский этник жиҳатдан бир ҳил Полша халқини ва модернизатсия учун ғарбпараст немисларга қарши ёʻлни тасаввур қилган; у шунингдек, кучли антисемитизм муносабатини қўллаб-қувватлади ва Полша католик ва иерархик давлат бўлиши кераклигини таъкидлади.[12][13] Бироқ, Пилсудски ўз идеалини кўп миллатли Полша-Литва Ҳамдўстлиги ҳақидаги тушунчаларга асослади. Амалда бу мамлакатдаги озчиликнинг овозига эътибор бермаслик ва яқин атрофдаги давлатлар билан келишув излашни англатарди. Умумжаҳон сайлов ҳуқуқи озчиликларга овоз бериш ҳуқуқини берди, айниқса улар яҳудийлар бошчилигидаги Миллий озчиликлар блоки (БМН) коалитсиясини тузганларида ва улар биргаликда аҳолининг учдан бир қисмини ва 20% овозни ташкил этган. Бироқ, туманлар озчилик вакиллигини камайтириш учун геррймандер қилинди. БМН 1922-йилда ПСЛ чиптасида Габриел Нарутовични президент этиб сайлашга ёрдам берди, аммо у ўнг томондан ёмон ҳужумларга учради ва беш кунлик лавозимидан сўнг ўлдирилди.

1926-йилги давлат тўнтариши

Конститутсия қабул қилингандан сўнг, Пилсудски ижроия ҳокимиятининг чекланган ролидан норози бўлиб, лавозимидан истеъфога чиқди. Сеймнинг самарасизлиги унинг атрофидагиларнинг бир қисмини ҳарбий тўнтариш ва ҳокимиятни қайта тиклашни таклиф қилишига олиб келди; у ёʻқ деди. 1926-йилга келиб, у кўндирилди ва 1926-йил майдаги давлат тўнтаришини бошлади, бу эса озгина зўравонлик билан муваффақият қозонди. Кейинги ўн йил давомида Пилсудски Полша ишларида умумий машҳур марказчи режимнинг кучли шахси сифатида ҳукмронлик қилди, гарчи у ҳеч қачон мудофаа вазиридан ташқари расмий унвонга эга бўлмаган. У 1921-йилги конститутсияни сақлаб қолди ва шовқинли, самарасиз Сейм ўз фаолиятини давом эттирди, лекин у деярли ҳар доим унга хоҳлаган нарсани берди. Режим танқидчилари вақти-вақти билан ҳибсга олинди, лекин уларнинг аксарияти туҳмат учун судга тортилди. Маршал ўзини партизан сиёсатдан устун бўлган ва Полша Сотсиалистик партиясидан узоқлашиб, кўпроқ халқ томонидан қўллаб-қувватланган миллий қутқарувчи сифатида кўрсатди. 1935-йилда Полшанинг янги Конститутсияси қабул қилинди, аммо Пилсудски тез орада вафот этди ва унинг меросхўрлари очиқ авторитаризмга ўтишди.

Иккинчи Республика 1918-йилдаги юқори натижаларга эриша олмади. Чехословакия бундан мустасно, Марказий Европанинг бошқа жойларида бўлгани каби, демократияни ўрнатишга уриниш муваффақиятли бўлмади.

Иқтисодий ва ижтимоий муаммолар

Ҳукумат чет элга қарашли активларни миллийлаштирди ва уларни бошқарди, чунки уларни сотиб олиш учун ички капитал етарли эмас эди ва кимга нимани олиш кераклигини аниқлашдан кўра осонроқ эди. Полша Шарқий Европадаги бошқа давлатларга қараганда иқтисодиётда давлатнинг юқори даражада иштирок этиши ва камроқ хорижий сармояга эга эди. Иқтисодиётни марказлаштиришга бўлган бундай эътибор Полшанинг ривожланишига тўсқинлик қилди. Иқтисодиёт асосан аграр соҳага асосланган эди ва 1929-йилда бошланган бутун дунё бўйлаб Буюк Депрессия ҳар бир соҳада қийинчиликларни юзага келтирди. Даромадлари 50% ёки ундан кўпроққа тушган деҳқонлар энг кўп зарар кўрди.

Озчиликлар

Жами аҳолининг учдан бир қисмини озчиликлар вакиллари, жумладан беш-олти миллион украиналиклар, уч миллиондан ортиқ яҳудийлар, бир ярим миллион беларуслар ва 800 мингга яқин немислар ташкил этарди.[14] Бу озчиликлар сиёсатда четга сурилганидан ва Полша шартномаларда рози бўлган ҳуқуқлардан маҳрум бўлганидан шикоят қилиб, тобора четлашиб борди. Тарихчи Петер Д. Стачура урушлараро Полшадаги этник муаммони кўриб чиқди ва тарихчиларнинг қарашларини умумлаштиради, у шундай ёзади:
"Иккинчи Республика озчиликларга нисбатан аччиқ, қарама-қаршилик ва жанжал эмас, балки тотувлик ва тинч-тотув яшашга олиб келадиган сиёсатни ишлаб чиқишдан каттароқ муаммога дуч келмаслигини инкор этиб бўлмайди. Хулоса шуки, Полша бу саволга қониқарли тарзда жавоб бера олмади.

Миллий аҳолининг 15% га яқинини ташкил этувчи ва бир қанча шарқий вилоятларда кўпчилик бўлган Украина озлиги билан муносабатлар янада кескинлашди. Украиналиклар ўзларининг полшалик мулкдорларидан ва ҳукуматнинг уларни полонизатсия қилиш сиёсатидан норози бўлган камбағал деҳқонлар эди. 1924-йилдан кейин мактаблар икки тилда эди (талабалар поляк тилини ўрганишлари керак эди) ва давлат идораларида украин тилидан фойдаланишга рухсат берилмаган. Баъзи украиналиклар саботаж қилишга ҳаракат қилишди ва ҳукумат оммавий ҳибсга олиш билан бостирилди; бу Украина жамоат марказларининг Полша ўт қўйишига тоқат қилди. Православ черковлари, айниқса Волиния вилоятида ёпилди. Айрим эркаклар яширинча кириб, ҳукумат билан ҳамкорлик қилган украиналикларга, шунингдек, Полшанинг юқори мансабдор шахсларига суиқасд уюштиришга уринган.

1920-йиллардан бошлаб Полша ҳукумати яҳудийларни давлат банкларидан кредит олиш, давлат секторида ишга жойлашиш ва бизнес литсензияларини олишдан четлаштирди. 1930-йиллардан бошлаб яҳудийларнинг университет таълимига, яҳудий дўконларига, яҳудий экспорт фирмаларига, Шечитага, яҳудийларнинг тиббий ва юридик касбларга, бизнес уюшмаларига ва бошқаларга киришига чекловлар қўйилди. 1921-22 йилларда талабаларнинг 25 фоизи яҳудий бўлса, 1938-9 йилга келиб бу кўрсаткич 8 фоизга тушди. Ҳукумат Миллий бирлик лагерини (ОЗОН) ташкил қилди; ОЗОН яҳудийларнинг Полшадан оммавий эмиграциясини, яҳудийларни бойкот қилишни, нумерус cлаусус (шунингдек қаранг: Гетто скамейкалари) ва яҳудийларнинг ҳуқуқларини бошқа чеклаш тарафдори эди. Шу билан бирга, Полша ҳукумати сионистик Иргунни қўллаб-қувватлади, ўз аъзоларини Татра тоғларида ўқитди ва 1937-йилда Полша ҳукумати 10 000 кишини қуроллантиришга қодир бўлган Фаластиндаги яҳудий ер остига катта ҳажмдаги қуролларни этказиб бера бошлади. Полша халқаро майдонда Фаластинда яҳудийлар давлати ташкил этилишини қўллаб-қувватлади ва келгуси 30 йил ичида секин-аста эмиграция Полшадаги яҳудийлар аҳолисини 500 000[15] га қисқартиришига умид қилди ва ревизионист сионизм етакчиси Зеев Жаботинский билан ҳамкорлик қилди. Буюк Британиядан Фаластин мандати; унинг „Эвакуация режаси“ 10 йил ичида 1,5 миллион яҳудийни, жумладан 750 000 полшалик яҳудийни Фаластинга жойлаштиришни назарда тутган[16] Бу ғоя ўз яҳудий аҳолисига нисбатан оммавий эмиграция сиёсатини олиб борган ва жой қидираётган Полша ҳукумати томонидан илиқ кутиб олинди.[17][18][19][20]

Аграрчилик

Аҳолининг ўн кишидан етти нафари фермер хўжалигида меҳнат қилган. Полша қишлоқ хўжалиги Шарқий Европа давлатларининг одатий камчиликларидан азият чекди: технологик қолоқлик, паст маҳсулдорлик, капитал ва бозорларга кириш ёʻқлиги. Ғарбдаги собиқ Германия ҳудудлари ёғингарчилик ва тупроқ сифати яхшироқ бўлган ва энг самарали бўлган, собиқ Россия ва Австрия ҳудудлари эса ўртача кўрсаткичдан паст эди. Полша деҳқонлари, агар улар ўз ерларига эгалик қилсалар ва эр эгасига ижара ҳақи тўламасалар, шунча яхши бўлади, деб ҳисоблашарди. Улар аграрликни маъқулладилар ва ерларни йирик мулклардан узоқда, деҳқонларга қайта тақсимлашга чақирдилар. Бу амалга оширилди ва кўплаб кичик фермер хўжаликлари ҳаётий бўлинмаларга бирлаштирилди. Ер ислоҳоти этник жиҳатдан олиб борилди. Ғарбда 1919-йилда чет эллик қилинган немислар тезда ўз ерларини ёʻқотдилар. Шарқда, аксинча, украин ва белорус деҳқонлари полшалик эр эгалари учун деҳқончилик қилдилар ва эрларни қайта тақсимлаш бўйича жиддий ҳаракатлар қилинмади.[21][22]

Социалистик сиёсатчи Болеслав Лимановский аграризм ҳақида Полша шароитларига мос келадиган эклектик дастур ишлаб чиқди. Хўжалик бошқарувчиси сифатидаги амалий тажрибаси сотсиалистик, „ягона солиқ“ ва славян жамоавий ғоялари билан уйғунлашиб, дунёқарашини шакллантирди. У жуда кичик хўжаликларнинг самарасизлигига қарши туриш учун йирик давлат хўжаликлари билан аграр сотсиализм шаклини таклиф қилди. Мустақил Полшада у зодагонлар мулкларини экспроприатсия қилишни ёқлади. Унинг деҳқон индивидуализмини кузатиши уни Полшада ихтиёрий коллективизм ва ижарага олинган ерга шахсий эгалик қилишни бирлаштириши кераклигига ишонтирди.[23]

Халқаро муносабатлар

Ташқи ишлар вазири Жозеф Бек 1935-йилга келиб ташқи сиёсатга тўлиқ мас’ул эди, аммо унинг қўли калта эди. 35 миллион аҳолиси бўлган Полша катта аҳолига эга, аммо саноат базаси жуда заиф эди; унинг уруш режалари Германия ўрнига Совет Иттифоқига қаратилган эди. Полша яна иккита кучли диктатура — Гитлер Германияси ва Сталин СССР билан узоқ чегараларга эга эди. Оверй Европадаги барча янги давлатлар ҳақида шундай дейди:

"Полша деярли энг ёқмаган ва ташқи ишлар вазирига энг ишонмаган мамлакат эди. Полшанинг мустақил чизиққа интилиши 1938-йил охирига келиб уни яқин дўстларидан маҳрум қилди. Ғарб давлатлари Полшани очкўз ревизионист, либерал, антисемит, немиспараст давлат сифатида кўрдилар; Бек „таҳдидчи“, „такаббур ва хиёнаткор“ эди"[24].

Полша Совет Иттифоқи ва Германия ўртасидаги мустақил халқлар блокининг раҳбари бўлишга интилди ва бу кучларни тўхтатиш учун бирлашди. Бироқ, Полша ўзининг кичик қўшнилари билан шунчалик кўп тортишувларга дуч келдики, у ҳеч қачон блок қура олмади. Аввалига Франция Полшани афзал кўрди, чунки Франция Германияга қарши иттифоқчи бўлишни истади; Франция айниқса 1919-йилги Париж конферентсиясида ва 1920-йилларда Британиянинг Полшани заифлаштириш ҳаракатларига қаршилик кўрсатганида ёрдам берди. Аммо, 1935-йилдан кейин Франция Бекга ишонмади ва Шарқий Европага қизиқишни ёʻқотди ва Полша тобора ёлғиз қолди.

1925-йилда Берлин 1918-йилдан кейинги ғарбда Франция билан чегараларини расман тан олди.[25][26] Худди шу йили Германия Полшадан кўмир импортини икки баравар камайтирди, бу ўз навбатида Германия-Полша савдо урушини келтириб чиқарди.[27] Совет Иттифоқи билан муносабатлар душман бўлиб қолди, аммо Пилсудски музокаралар олиб боришга тайёр эди ва 1932-йилда икки мамлакат ҳужум қилмаслик тўғрисидаги пактни имзолади.[25][28] Орадан кўп ўтмай ҳокимият тепасига Гитлер келди. Миш-мишларга кўра, Пилсудски Францияга Полша ва Франция 1933-йилда Гитлерни ағдариш учун олдиндан ҳарбий зарба беришни таклиф қилган. Бундан ташқари, Францияда ҳеч ким Полшадан бундай сўров ҳақида хабар бермади. [26] Пилсудски Данзигга нисбатан Гитлер дарҳол маъқуллаган талабларни қўйди; Полша ва фашистлар Германияси ўртасидаги муносабатлар дўстона тус олди  ва улар 1934-йил январ ойида Германия-Полша ҳужум қилмаслик тўғрисидаги пактни имзоладилар. Шу билан бирга, Чехословакия, Руминия ва Югославия Кичик Антантада Франция кўмагида иттифоқчи бўлган.[29]
Франция Полша ва Чехословакиянинг иттифоқчиси бўлиб, уларни чегарадаги келишмовчиликларни ҳал қилишга ва иттифоқчи бўлишга, шунингдек, Совет Иттифоқи билан ҳамкорлик қилишга бир неча бор уриниб кўрди. Нафақат чегара муаммолари туфайли, балки Праганинг Москва билан ишлашга тайёрлиги Варшаванинг Москвадан узоқлашишга бўлган қатъий қарори билан тўқнаш келгани учун ҳам муваффақият бўлмади.
1934-йил май ойида Полша-Совет ўртасида имзоланган ҳужум қилмаслик тўғрисидаги пакт 1945-йил 31 декабргача узайтирилди[30] 1934—1939-йилларда Полша-Совет муносабатлари мавжуд, аммо совуқ эди, Полша-Германия муносабатлари нормал ва вақти-вақти билан дўстона эди.[31]

Ҳарбий қобилиятлар
1934-35 йиллар учун бюджетдан армия учун 762 миллион злотич ажратилган, бу умумий миқдорнинг 32 фоизини ташкил қилади. У 7 905 офитсер, 37 000 профессионал аскар ва 211 110 милитсия аскаридан иборат самарали кучни таъминлади.
1939-йилга келиб Полшада 37 та пиёда дивизияси, 11 та отлиқ бригада ва иккита зирҳли бригада, шунингдек артиллерия бўлинмаларида 283 минг киши фаол хизматда бўлган катта армия мавжуд эди. Яна 700 000 киши захирада хизмат қилган.[32] Асосий муаммо маблағ этишмаслиги эди. Чекланган мудофаа бюджети минимал механизатсиялаш имконини берди. Аксарият қуроллар Полшада ишлаб чиқарилган, аммо ишлаб чиқариш даражаси паст (7ТП танки бунга мисол) ва валюта кам эди. Полша 1942-йилда якунланиши керак бўлган қайта қуролланиш жараёнининг ярмини босиб ўтгани ёрдам бермади. Франция ва Буюк Британиянинг босими остида сафарбарликнинг бекор қилиниши ва сафарбарликнинг бир ҳафтадан камроқ вақт ўтгач қайта бошланиши чалкашликларни келтириб чиқарди.
Полшада яхши самолётлар ишлаб чиқарадиган давлат авиатсия компанияси ПЗЛ бор эди. 1931-йилда у 1930-йилларнинг бошларида дунёдаги энг илғор қирувчи ПЗЛ П.11 ни ишлаб чиқди. Улар немиснинг Мессерсчмитт 109 самолётига тенг келмасди, улар баландроқ уча оладилар, яхши қуролланган ва 100 учар эдилар. км/соат тезроқ. Камчиликларга қарамай, камида 110 ғалаба П.11 га 30 га яқин ёʻқотиш учун ҳисобланган. ПЗЛ.37 Łоś ажойиб икки двигателли ўрта бомбардимончи эди. Уруш бошланганда Полшада 36 таси жангга тайёр эди. 1939-йилда Полшада асосан эскирган 390 та жанговар самолёт бор эди. Германияда 2800 та янги қирувчи самолётлар, бомбардимончилар ва транспорт воситалари мавжуд эди.[33][34]
Поляклар ўзларининг ночор аҳволига қарамай, босқинчи советларга қарши иккита жангда ғалаба қозонишга муваффақ бўлишди, шу жумладан совет пиёда аскарлари полшалик позитсияларини елкама-елка босиб, уларни пулемётлар учун жуда осон нишонга айлантирган.

Ташқи сиёсат (1935—1939)

1935-йил май ойида Пилсудски вафотидан сўнг, Полшадаги сиёсат бешта юқори мартабали амалдорлар, жумладан, президент Игнаcй Моścиcки томонидан белгиланди; Витсе-президент Евгениус Квиатковски ; Бош вазир Феликян Славой Складковски; ва маршал Эдвард Смиглй-Рйдз, армия бош қўмондони. Ташқи сиёсат ташқи ишлар вазири полковник Жозеф Бекнинг эксклюзив соҳаси эди. Сайловлар ўтказилди, лекин демократия йўқ эди ва Сейм шунчаки резина муҳр эди.
Полшанинг Шарқий Европада нейтрал давлатлар блокига раҳбарлик қилиш орзуси 1933-йилдан кейин Гақлаб қолди, лекин унинг фойдалилигига тобора камроқ ишонди. Гитлернинг узоқ муддатли мақсадлари Полша ҳудудларини қўшиб олиш ва Полшанинг қолган қисмларини бўйсундириш эди, бу ғояни у 1933-йилда ўзининг энг яқин доирасига ошкор қилган[35] Полшанинг ечими Германия ва Совет Иттифоқи билан нормал муносабатлар сиёсати эди, лекин у билан иттифоқ тузиш эди. на („тенг масофа сиёсати“[36][37] ёки „мувозанат“ сифатида ҳам тавсифланади). Шунга кўра, Полша раҳбарияти Германиянинг Россияга қарши ҳамкорлик таклифларини рад этди. Шу билан бирга, Бекнинг мақсади „имкон қадар Германия билан алоҳида қарама-қаршиликдан қочиш“ эди. Сиёсат икки устунга таянди: Полшанинг Германия ва СССР билан имзолаган ҳужум қилмаслик тўғрисидаги пактлари.[31]
1938-йил март ойида чегарадаги воқеадан кейин Полша Литвага ултиматум қўйиб, Полша ва Литва ўртасида дипломатик муносабатларни тиклашни ва Полша билан аввал ёпилган чегарани қайта очишни талаб қилди.[38] Уруш хавфига дуч келган Литва ҳукумати Полша талабларини қабул қилди. 1938-йил октябр ойида Мюнхен келишуви Буюк Британия ва Франциянинг розилиги билан Германияга Чехословакиянинг муҳим немис озчиликлари, яъни Судет деб аталадиган ҳудудларини эгаллаб олишга рухсат берди.
1939-йил бошида Германия Чехословакиянинг қолган қисмини босиб олди. Германия Полшадан Германиянинг сунъий ёʻлдош давлати сифатида Анти-Коминтерн пактига қўшилишини талаб қилди.[39] Германия Германияни Данзиг, кейин эса Шарқий Пруссия билан боғлайдиган, Полшани денгиздан ва асосий савдо ёʻлидан ажратиб турадиган экстратерриториал автомагистрални талаб қилди, буни Полша рад этди. Германия, шунингдек, 1920-йилда Германиядан ажралиб чиққан ва ўша пайтдан бери Полша билан божхона иттифоқида Эркин шаҳар сифатида фаолият юритувчи 90% немис аҳолисига эга бўлган, натсистлар томонидан бошқариладиган Данзиг шаҳрининг қўшилиши учун босим ўтказди.[40]

Полша коридори ва Данзиг
Немислар Версал шартномасидан олдинги чегараларни тиклашни хоҳлашди ва шунинг учун улар Полшага янги талабларни қўйишди.[41] Улар " Полша коридори " га эгалик ҳуқуқини аниқлаш учун плебиссит ўтказишни талаб қилишди. Фақат 1918-йилгача коридорда яшовчиларга овоз бериш мумкин эди. Овоз беришдан кейин „Германия“ деб эълон қилинган жойда яшовчи барча поляклар учун ҳам худди шундай бўлади. Дансиг овоз беришдан қатъи назар, Германиянинг бир қисми бўлиши керак эди, аммо агар Германия мағлуб бўлса, у Германиядан Дансигдан Шарқий Пруссиягача бўлган автобан тизими орқали Шарқий Пруссияга кириш кафолати эди.[42] Агар Полша овоз беришда ютқазса, коридор Германияга кетади ва Гдиния денгиз порти Полшани Гдиния билан боғловчи маршрут билан Полша анклавига айланади. 3 апрел куни Полшани қўллаб-қувватлаш бўйича Британия-Франция кафолати эълон қилингандан сўнг, Данзиг бўйича музокаралар якунланди. Германия 1939-йил 1 сентябрда Полшага бостириб кирди[43][44][45][46] Данзиг масаласи немис босқинининг сабаби эмас эди; Гитлер 1939-йил май ойида ўз генералларига шундай деди: „Бу Данзиг эмас. Биз учун бу шарқда яшаш майдонимизни кенгайтириш ва озиқ-овқат таъминотини хавфсиз қилиш масаласидир“.[47] Полша давлатини, Полша маданиятини ва ҳақиқатан ҳам Полша аҳолисини бутунлай йўқ қилиш Гитлернинг асосий мақсадига айланди[48]