|
Танзимат даврида (1839-1876) Порта конституциявий ислоҳотларни амалга оширди, бу эса чақирув асосида армияни ташкил қилишга, банк тизимини ислоҳ қилишга, диний ҳуқуқни (шариатни) дунёвий қонун билан алмаштиришга ва заводларни гильдиялар билан алмаштиришга олиб келди. 1840 йил 23 октябрда Истанбулда Усмонийлар империясининг почта алоқаси вазирлиги очилди.
Танзимат даврида (1839-1876) Порта конституциявий ислоҳотларни амалга оширди, бу эса чақирув асосида армияни ташкил қилишга, банк тизимини ислоҳ қилишга, диний ҳуқуқни (шариатни) дунёвий қонун билан алмаштиришга ва заводларни гильдиялар билан алмаштиришга олиб келди. 1840 йил 23 октябрда Истанбулда Усмонийлар империясининг почта алоқаси вазирлиги очилди.
1847 йилда Сэмюэл Морзе Султон Абдулмажиддан телеграф учун патент олди. Телеграф муваффақиятли синовдан ўтганидан сўнг, 1847 йил 9 август куни турклар Истанбул-Эдирне-Шумен биринчи телеграф линияси қурилишини бошлади.
1876 йилда Усмонийлар салтанатида конституция қабул қилинди. Биринчи конституция даврида Туркияда 1878 йилда Султон томонидан бекор қилинган парламент ташкил этилди. Усмонийлар империясидаги насронийларнинг таълим даражаси мусулмонларникига қараганда анча юқори эди ва бу уларда катта норозиликка сабаб бўлди. 1861 йилда Усмонийлар империясида насронийлар учун 571 та бошланғич мактаб ва 94 та ўрта мактаб мавжуд бўлиб, унда 14000 бола ўқиган, бу мусулмонлар учун мактаблар сонидан кўп эди. Шунинг учун араб тили ва Ислом илоҳиётини янада ўрганиш имконсиз эди. Ўз навбатида, насронийларнинг юқори даражадаги таълим даражаси уларга иқтисодиётда катта роль ўйнашга имкон берди. 1911 йилда Истанбулдаги 654 улгуржи компаниядан 528 таси этник юнонларга тегишли эди.
Ўз навбатида, 1853-1856 йиллардаги Қрим уруши Европадаги энг қудратли давлатларнинг Усмонийлар империяси ерлари учун узоқ вақтли рақобатининг давоми эди. 1854 йил 4 августда Қрим уруши пайтида Усмонийлар империяси биринчи кредит олди. Уруш Россиядан Қрим татарлари оммавий кўчиши сабаб бўлди – тахминан 200 минг киши Россияни тарк этди. Кавказ уруши охирига келиб, черкесларнинг 90% Кавказни тарк этиб, Усмонийлар империясига жойлашдилар.
XIX асрда Усмонийлар империясининг кўплаб халқларини миллатчиликнинг кўтарилиши қамраб олди. Усмонийлар империясида миллий онг ва этник миллатчиликнинг пайдо бўлиши унинг асосий муаммоси эди. Турклар миллатчиликка нафақат ўз мамлакатларида, балки хорижда ҳам дуч келишган. Мамлакатда инқилобий сиёсий партиялар сони кескин ошди. XIX асрда Усмонийлар империясидаги қўзғолонлар жиддий оқибатларга олиб келди ва бу ХХ аср бошларида Порта сиёсатининг йўналишига таъсир кўрсатди.
1877-1878 йиллардаги рус-турк уруши Россия империясининг узил-кесил ғалабаси билан якунланди.
Натижада Европада туркларнинг мудофааси кескин заифлашди. Болгария турклардан тозаланиб, Руминия ва Сербия билан бирга мустақилликка эришди. 1878 йилда Австрия-Венгрия Усмонийлар Босния ва Новопазар Санжак вилоятларини босиб олди, аммо турклар уларнинг бу давлатга киришини тан олмадилар ва уларни қайтариш учун бор кучлари билан ҳаракат қилдилар.
Ўз навбатида, 1877 йилги Берлин Конгрессидан кейин 1877, Британия Болқон ҳудудларни туркларга қайтариш кампаниясини бошлади. 1878 йилда Кипрни бошқариш инглизларга топширилди. 1882 йилда Британия қўшинлари Араби Пошо қўзғолонини бостириш учун Мисрга қўшин киритди. 1894-1896 йилларда Усмонийлар империясида арманларнинг оммавий ўлдирилиши натижасида 100000 ёки 300000 киши ҳалок бўлди.
Усмонийлар империясининг майдони кичрайганидан сўнг, кўплаб Болқон мусулмонлари унинг ҳудудига кўчиб ўтдилар. 1923 йилга келиб, Туркия таркибига фақат Анадолу ва Шарқий Фракия кирган.
Абу Муслим тайёрлади |
