Шу куни Совет халқининг 1941-1945 йиллардаги Улуғ Ватан урушидаги ғалабаси ва Европада Иккинчи Жаҳон уруши тугаганлигини кўрсатадиган ҳужжат имзоланди.
Таслим бўлиш тўғрисидаги акт икки марта имзоланган. РИА Новости маълумотномасида эслатиб ўтилганидек, биринчи марта Германиянинг сўзсиз таслим бўлиши тўғрисидаги акт 1945 йил 7 майда Реймсда имзоланган. Германия Олий қўмондонлиги номидан уни Германия Олий қўмондонлиги оператив штаб бошлиғи генерал-полковник Алфред Жодл, Иттифоқчи қўмондонлиги генерал-майор Иван Суслопаров имзолади. Бу вақтга келиб, у Олий қўмондонликдан кўрсатма олмаган ва ушбу ҳужжат иттифоқчи мамлакатлардан бирининг илтимосига биноан бошқа актни имзолаш имкониятини истисно қилмаслиги кераклиги шарти билан актни имзолаган. Актни гувоҳ сифатида Франция Миллий мудофаа штаби бошлиғи ўринбосари, бригада генерали Франсуа Севес ҳам имзолаган. Фашистлар Германиясининг таслим бўлиши 8-май куни CЕТ 23:01 да (9-май, Москва вақти билан 01:01) да кучга кирди. Ҳужжат инглиз тилида тузилган ва фақат инглизча матн расмий сифатида қабул қилинган. Бундан ташқари, иттифоқчилар “Германиянинг сўзсиз таслим бўлиши” номли ҳужжатни ишлаб чиқдилар ва келишиб олдилар, бу ҳужжат 1944-йил 9-августда АҚШ ҳукумати, 1944-йил 21-августда СССР ҳукумати ва 1944-йил 21-сентабрда Буюк Британия ҳукумати томонидан тасдиқланган. У ўн тўрт моддадан иборат бўлиб, уларда таслим бўлишнинг ҳарбий шартларидан ташқари, СССР, АҚШ ва Англия "Германияга нисбатан олий ҳокимиятга эга бўладилар" ва қўшимча сиёсий, маъмурий, иқтисодий, молиявий, ҳарбий кучларни тақдим этадилар ва бошқа талаблар. Ўз навбатида, Реймсда имзоланган матнда фақат немис қўшинларининг жанг майдонида таслим бўлиши билан боғлиқ бешта банд мавжуд эди. 8 май куни АҚШ, Буюк Британия ва Франция раҳбарлари Германия устидан ғалаба қозонганликларини эълон қилишди, аммо Совет ҳукумати бунга рози бўлмади ва Совет-Германия фронтида ҳарбий ҳаракатлар бошланганидан бери фашистлар Германиясининг сўзсиз таслим бўлиши тўғрисидаги расмий актни имзолашни талаб қилди. Иосиф Сталин бу акт Берлинда тантанали равишда имзоланиши кераклигини эълон қилди: "Реймсда имзоланган шартномани бекор қилиш мумкин эмас, лекин уни тан олиш мумкин эмас. Таслим бўлиш энг муҳим тарихий акт сифатида амалга оширилиши ва ғолиблар ҳудудида эмас, балки фашистик тажовуз содир бўлган жойда - Берлинда ва бир томонлама эмас, балки Гитлерга қарши коалициянинг барча давлатларининг олий қўмондонлиги томонидан қабул қилиниши керак. Иттифоқчилар Берлинда Германия ва унинг қуролли кучларининг сўзсиз таслим бўлиши тўғрисидаги актни иккинчи марта имзолаш маросимини ўтказишга келишиб олдилар, деб ёзади РИА Новости. Совет томонидан фашистлар Германиясининг сўзсиз таслим бўлишини қабул қилиш 1-Белоруссия фронти қўмондони, Совет Иттифоқи маршали Георгий Константинович Жуков зиммасига юкланган, деб ёзади ТАСС ўз маълумотларида. 1945 йил 8 май куни 22:00 да (Москва вақти билан 24:00) Совет Олий қўмондонлиги, шунингдек, Иттифоқчилар Олий қўмондонлиги вакиллари имзолаш маросими бўлиб ўтадиган залга киришди. Маршал Жуков очиб берди ва Совет Армияси томонидан ишғол қилинган Берлиндаги иттифоқчи қўшинлар вакилларини қутлади. Акт тўққиз нусхада (ҳар бири рус, инглиз ва немис тилларида уч нусхада) тузилган. Ҳужжатни Германия томони номидан Вермахт Олий қўмондонлиги раҳбари фелдмаршали Вилгелм Кейтел, Луфтвафф (Ҳаво кучлари) вакили генерал-полковник Ханс Стумпф ва Криегсмарине (Денгиз кучлари) вакили адмирал Ханс имзолади. Шартсиз таслим бўлиш маршал Георгий Жуков (Совет томонидан) ва Иттифоқдош экспедиция кучлари бош қўмондони ўринбосари маршал Артур Теддер (Буюк Британия) томонидан қабул қилинди. Генерал Карл Спаатс (АҚШ) ва генерал Жан де Латре де Тассини (Франция) гувоҳ сифатида ўз имзоларини қўйишди. Ҳужжатда инглиз ва рус тилларидаги матнлар ҳақиқий эканлиги кўрсатилган. Актнинг бир нусхаси дарҳол Кейтелга топширилди. Актнинг яна бир асл нусхаси 9 май куни эрталаб Қизил Армия Олий Олий қўмондонлиги штаб-квартирасига самолётда етказилган. Германиянинг ҳарбий таслим бўлиш тўғрисидаги қонунининг тўлиқ нусхаси (яъни уч тилда), шунингдек, Кейтел, Фридебург ва Стумпфнинг ишонч ёрлиқларини тасдиқловчи Дениц томонидан имзоланган ҳужжатнинг асл нусхаси Ташқи сиёсатнинг халқаро шартнома ҳужжатлари фондида сақланади.
|