Сабуктегин (942—997) ― турк ҳукмдори бўлиб, 977 йилдан 997 йилгача Ғазнавийлар давлатини бошқарган ва унинг равнақ даврини бошлаган. У Ғазнавийлар давлатининг асосчиси Алп-Тегиннинг куёви ва Барсхон сулоласининг асосчиси ҳисобланади.

Таржимаи ҳоли

Эрта ҳаёти
Сабуктегин оғуз (туркманларнинг) Қайи қавмига мансуб бўлган (МАНБА: Фазллаллоҳ Рошид ад-диннинг Ўғузнома). У 12 ёшида қўшни қавмлардан бири томонидан асирга олинган ва Наср-Ҳожи номли савдогарга сотилган. Наср-Ҳожи уни Самонийлар давлатининг Хуросондаги волийси Алп-Тегинга сотди. Алп-Тегин уни ўз хизматчиси қилиб тайинлади ва кейинчалик ўз қизи билан никоҳлаштирди.

Ҳокимиятга келиши
Алп-Тегин Самонийларга қарши қўзғолон кўтариб, Ғазнани эгаллади ва Ғазнавийлар давлатини ташкил этди. Алп-Тегин вафот этганидан сўнг, унинг ўғли Абу Исҳоқ Иброҳим ҳоким бўлди, аммо Сабуктегин унинг вориси сифатида тан олинди. 977 йилда Абу Исҳоқ Иброҳим вафот этгач, Сабуктегин Ғазнанинг ҳукмдори бўлди.

Давлатни кенгайтириш
Сабуктегин давлат ҳудудларини кенгайтириб, Балх, Қандаҳор ва катта қисм Хуросонни ўз ичига олган ҳудудларга эга бўлди. Давлат ҳудуди шарқда Инд дарёсигача етиб борди. Бағдод халифаси Сабуктегинни вассал давлатнинг қонуний ҳукмдори сифатида тан олди.

Вафоти ва ворислик
997 йилда Сабуктегин вафот этди. Унинг ўлимидан сўнг давлат қисқа муддатга бўлинди. Ғазна шаҳрини унинг ўғли Исмоил ибн Сабуктегин бошқарди, аммо бошқа ўғли Маҳмуд уни бир йилдан кейин ағдариб ташлади ва Ғазнада ҳукмронликни ўз қўлига олди.

Сабуктегиннинг аҳамияти
Сабуктегиннинг ҳукмронлиги даврида Ғазнавийлар давлати кучли ва барқарор давлат сифатида шаклланди. У давлат бошқарувидаги заковати, ҳарбий ютуқлари ва ҳудудий кенгайиши билан тарихда ёрқин из қолдирди. Унинг ўғли Султон Маҳмуд Ғазнавий унинг ишларини давом эттириб, Ғазнавийлар сулоласининг чўққисига чиқишини таъминлади.

Абу Муслим